پذیره نویسی سهام شرکت به چه معناست ؟
پذیره نویسی سهام شرکت کاری حقوقی است که در آن فردی تعهد می دهد تا بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت را تامین کند و با توجه با به مبلغی که آن فرد در سرمایه شرکت شریک شده ، او در سهامی عام شرکت سهیم می شود . در این مقاله قصد داریم تا شما را با مسئله پذیره نویسی سهام و شرایط درست آن آشنا کنیم و این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم .
۱٫ ویژگی های پذیره نویس و تعداد مجاز پذیره نویسان در سهام یک شرکت
بنابر ماده ۱۰۷ لایحه قانونی ۱۳۴۷ ، هیئت مدیران یک شرکت سهامی عام می بایست حداقل از پنج نفر شریک تشکیل شود که پذیره نویسان از میان این صاحبان سهام انتخاب می شوند .
افرادی که از صلاحیت و شرایط لازم برخوردار هستند توانایی و اجازه شرکت در پذیره نویسی را دارند ، فرقی نمی کند که فرق حقیقی باشد یا حقوقی ؛ لازم به ذکر است که افراد حقوقی در حدود اهداف و اساسنامه خود اجازه شرکت در پذیره نویسی را دارند . چون پذیره نویسی یک کار تجاری در نظر گرفته نمی شود ، پس برای پذیره نویسی کردن نیازی به حق تجارت داشتن افراد نیست ؛ به عنوان مثال ، اگر مجموعه ای قصد رواج دادن یک فعالیت علمی یا هنری است هم می تواند پذیره نویسی کند ، در حالی که حق تجارت نداشته باشد .
افراد محجور در حدود مقررات قوانین مدنی و امور حسبی توانایی این را دارند که به طور فردی و با داشتن اجازه از جانب سرپرست و قیم و یا توسط سرپرست و قیم (به واسطه استفاده کردن از نظریه نمایندگی) در پذیره نویسی شرکت های سهامی عام شرکت کنند ؛ مثلا صغیر ممیز توانایی پذیره نویسی کردن را دارد ، با این شرط که سرپرست یا قیم او اجازه این کار را به او داده باشد و یا بعدا کار او را تنفیذ کند . سایر محجورین هم توسط پدر یا جد پدری یا وصی یا نماینده قانونی (قیم) اجازه پذیره نویسی کردن را دارا هستند .
راضی بودن پذیره نویس و معایب رضایت وی از قوانین عام حقوق مدنی تبعیت می کند . به دلیل اینکه شرکت سهامی عام جزء شرکت های اشخاص در نظر گرفته نمی شود ، اشتباه در شخصیت موسسان باعث باطل شدن پذیره نویسی نخواهد بود ، مگر اینکه ملاحظه شخصیت موسسان محرک اصلی پذیره نویس در تصمیم گیری باشد . به واسطه قانون مدنی ماده ۲۰۱ ، در حقیقت :
” اشتباه در شخص طرف به صحت معامله خللی وارد نمی آورد ، مگر در مواردی که شخصیت طرف علت عمده عقد بوده باشد . “
بر طبق این ماده قانون مدنی ، می بایست میزان تاثیر و اهمیت شخصیت موسسان شرکت بر تصمیم گیری پذیره نویس را مورد برسی قرار داد . اگر اشتباه کردن پذیره نویس متاثر از تدلیس موسسان باشد ، پذیره نویسی باطل محسوب می شود . البته باطل شدن پذیره نویسی به هر دلیلی باعث ابطال شرکت نمی شود ، بلکه می توان به دو صورت در این شرایط عمل کرد : سرمایه شرکت را تا مبلغ پذیره نویسی باطل کاهش داد ؛ یا اینکه فرد دیگری جایگزین پذیره نویس قبلی شود .
۲٫ شرایط پذیره نویسی کردن
الف) طرح کردن اعلامیه برای انجام پذیره نویسی سهام شرکت
قبلا بیان شد که پذیره نویسی نیازمند تهیه طرحی از جانب موسسان است و می بایست به امضای همه آن ها رسیده باشد و پس از بررسی توسط سازمان بورس و تایید آن توسط این سازمان در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها به دایره ثبت شرکت ها و در نقاطی که دایره ثبت شرکت ها وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم شود .
با دقیق شدن در لایحه ۱۳۴۷ ماده ۹ که تعیین کننده مفاد طرح پذیره نویسی است و همچنین ماده ۶ دستورالعمل سازمان بورس نشان می دهند که در ارتباط با شرکت در حال تاسیس ، مطالبی که ماده ۶ اخیر مقرر کرده است ، تقریبا همان است که در لایحه ۱۳۴۷ ماده ۹ آورده شده است . در حقیقت ، تنظیم کنندگان دستورالعمل موارد منعکس کننده در ماده ۶ دستور العمل را از مفاد مواد لایحه قانونی ۱۳۴۷ اقتباس کرده اند . با تلفیق مفاد ماده ۹ لایحه و ماده ۶ دستورالعمل می توان گفت که مواردی که باید در اعلامیه پذیره نویسی آورده شود به شرح زیر است :
- نام شرکت
- موضوع شرکت و نوع فعالیت هایی که شرکت به منظور آن ها تشکیل می شود .
- مرکز اصلی شرکت و شعب آن (در صورتی که تاسیس شعبه مد نظر باشد) .
- مدت شرکت
- هویت کامل و اقامتگاه و شغل موسسین که مجموع سهام خود ، شرکت تابعه ، همسر ، فرزندان صغیر و افراد تحت تکفل یا نماینده قانونی آن ها در تاریخ ارائه مدارک حداقل ۱۰% سهام شرکت به آن ها متعلق است .
- اگر همه موسسین یا تعدادی از آن ها در امور مربوط به موضوع شرکت یا امور مشابه با آن سوابق یا اطلاعات یا تجاربی داشته باشند ، ذکر آن به اختصار .
- مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیرنقد آن به تفکیک و تعداد و نوع سهام . در مورد سرمایه غیرنقد شرکت تعیین مقدار و مشخصات و اوصاف و ارزش آن به نحوی که بتوان از کم و کیف سرمایه غیرنقدی اطلاع حاصل نمود .
- اگر موسسین مزایایی برای خود در نظر گرفته اند ، تعیین چگونگی و موجبات آن مزایا به تفصیل ، تعیین مقداری از سرمایه که موسسین تا آن موقع برای تدارک مقدمات تشکیل شرکت و مطالعاتی که انجام گرفته است ، پرداخت کرده اند و برآورد هزینه های لازم تا شروع فعالیتهای شرکت .
- اگر انجام موضوع شرکت قانوناً مستلزم موافقت مراجع خاصی باشد، ذکر مشخصات اجازه نامه یا موافقت اصولی آن مراجع؛ ذکر حداقل تعداد سهامی که هنگام پذیره نویسی باید به وسیله پذیره نویسی تعهد شود و تعیین مبلغی از آن که باید مقارن پذیره نویسی نقداً پرداخت گردد؛ ذکر شماره و مشخصات حساب بانکی که مبلغ نقدی سهام مورد تعهد باید به آن حساب پرداخت شود و تعیین مهلتی که طی آن اشخاص ذی علاقه می توانند برای پذیره نویسی و پرداخت مبلغ نقدی به بانک مراجعه کنند .
- تصریح به اینکه اظهارنامه مؤسسین به انضمام طرح اساسنامه برای مراجعه علاقه مندان به مرجع ثبت شرکتها تسلیم شده است .
- ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه دعوت و اطلاعیه بعدی تا تشکیل مجمع عمومی مؤسس منحصراً در آن منتشر خواهد شد .
- چگونگی تخصیص سهم به پذیره نویسان .
پس از ارائه این اطلاعات ، قانون گذار وظیفه بررسی صحت آن ها را به سازمان بورس محول می کند . بر اساس لایحه ۱۳۴۷ ماده ۱۰ ، تنها وظیفه مرجع ثبت شرکت ها در مورد اعلامیه پذیره نویسی این است که آن را مطالعه کند و با مندرجات قانون تطبیق دهد . فقط کافی است تا مرجع ثبت شرکت ها از ذکر شدن مواد مندرج در ماده ۹ این لایحه و ماده ۶ دستورالعمل سازمان بورس اطمینان حاصل کند و در قبال تطبیق این اطلاعات با واقعیت وظیفه ای ندارد .